Wat zijn de internationale coöperatieve principes?

De 7 coöperatieve principes bestaan al meer dan honderd jaar en volgen uit de ICA-definitie van een coöperatie :

“… een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om hun gemeenschappelijke behoefte te behartigen door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren”

  1. Vrijwillig en open lidmaatschap
    Coöperaties zijn vrijwillige organisaties die openstaan voor alle personen die de diensten ervan kunnen benutten en het maatschappelijk doel onderschrijven, zonder enige vorm van seksuele, sociale, raciale, politieke of religieuze discriminatie.
  2. Democratische controle door de leden
    Coöperaties zijn democratische organisaties, gecontroleerd door hun leden, die actief deelnemen aan het beleid en de besluitvorming. De leden van de coöperatie staan op voet van gelijkheid. Iedereen kan mee beslissen onafhankelijk van het ingebrachte kapitaal (één lid één stem).
  3. Economische participatie door de leden
    Coöperanten hebben een dubbele relatie met hun coöperatie: ze zijn zowel aandeelhouder als gebruiker van de geproduceerde goederen of diensten. Het kapitaal van de coöperatie wordt gekenmerkt door billijke bijdragen en democratische controle door de leden. Gewoonlijk is minstens een deel van het kapitaal gemeenschappelijk bezit van de coöperatie, vennoten ontvangen een beperkt rendement op hun ingebracht kapitaal (aandeelhoudersmeerwaarde). Daarnaast wordt de winst gebruikt voor één of meerdere van volgende doelstellingen : de ontwikkeling van de coöperatie, het aanleggen van reserves, voordelen voor de vennoten in verhouding tot hun transacties met de coöperatie (gebruikersmeerwaarde), ondersteuning van activiteiten die de goedkeuring van de vennoten meedragen. De dienstverlening aan de coöperanten staat daarbij centraal.
  4. Autonomie en onafhankelijkheid
    Coöperaties zijn autonome organisaties onder controle van hun leden. Wanneer coöperaties akkoorden sluiten met andere organisaties inclusief overheden, of kapitaal aantrekken van externe bronnen, dan doen ze dat op een manier die de democratische controle door de leden en de autonomie van de coöperatie weet te waarborgen.
  5. Onderwijs, vorming en informatieverstrekking
    Coöperaties voorzien in onderwijs en vorming voor hun leden, hun verkozen vertegenwoordigers, hun managers en werknemers, zodat deze op een doeltreffende manier kunnen bijdragen aan de ontwikkeling en eigenheid van de coöperatie. Ze informeren het ruimere publiek, in het bijzonder jongeren en opiniemakers, over de aard en de voordelen van coöperatief ondernemen.
  6. Samenwerking tussen coöperaties
    Coöperaties dienen hun leden het meest effectief en versterken de coöperatieve beweging door samenwerking via lokale, regionale, nationale en internationale structuren.
  7. Aandacht voor de gemeenschap
    Coöperaties maken werk van duurzame ontwikkeling van hun gemeenschap via beleidsmaatregelen die goedgekeurd zijn door de leden.

Hoe werkt een coöperatie?

Een cv werkt bijna als een bv, met dit verschil: het kapitaal kan op elk moment verhogen. Daardoor is het steeds mogelijk om aandelen te kopen van een coöperatie zonder dat er een ingewikkelde procedure met notaris aan te pas komt. Door dit systeem van eenvoudige kapitaalsverhogingen is de toegang tot een coöperatie laagdrempelig.

Een coöperatie wordt beheerd door een algemene vergadering van aandeelhouders en een raad van bestuur gekozen door de algemene vergadering. Er wordt met het principe gewerkt één aandeelhouder heeft, ongeacht het aantal aandelen, één stem op de algemene vergadering. Dit voorkomt dominantie van kapitaalkrachtige aandeelhouders te voorkomen.

De coöperatie kan niet zomaar worden opgekocht door een privébedrijf, daarvoor is immers de goedkeuring nodig van een meerderheid van de coöperanten, die hun autonomie niet zullen prijsgeven en zich tegen een overname zullen verzetten.

Wat houdt een coöperatief aandeel in?

Een coöperatie bestaat uit de samenwerking tussen de verschillende leden van de coöperatie. Hun lidmaatschap wordt bepaald door het verwerven van een aandeel. Dit aandeel garandeert het lid het medezeggenschap over het beleid van de coöperatie. Een aandeel vertegenwoordigt m.a.w. meer dan de nominale waarde: De aandelen behouden hun nominale waarde. Elke aandeelhouder heeft, ongeacht het aantal aandelen, één stem.

Het financiële rendement of jaarlijkse dividend van een erkende coöperatie mag niet hoger zijn dan zes procent, zoals het vastgelegd is door de Nationale Raad voor Coöperaties.

Wie een aandeel koopt, verbindt er zich toe om dit aandeel voor een periode van minstens vijf jaar aan te houden. Dit om speculatie te vermijden en tevens om een stevig kapitaal te behouden.

In geval van winst is het de algemene vergadering die de hoogte van het dividend bepaalt. De vergadering kan ook beslissen om een deel van de opbrengst te investeren in de gemeenschap (buurtlokaal, culturele sector, korting energieprijzen) – zodat winst terugvloeit naar het lokale niveau.

Waarom organiseren burgers coöperaties?

Er zijn verschillende redenen waarom burgers zich collectief gaan samenwerken en verenigen:

  • De klimaatverandering, de eindigheid van alle vormen van fossiele energie, de kostprijs van fossiele energie, … dit zijn allemaal redenen waarom er een grote groep van mensen vinden dat er moet geïnvesteerd worden in hernieuwbare energie.
  • Burgers willen via energiecoöperaties een deel van de energiemarkt terug in eigen handen krijgen en dit niet in handen laten van de grote bedrijven die voornamelijk winstmaximalisatie voor ogen hebben.
  • Burgers willen bewuster omgaan met energie. Zij hebben een band met de energieprojecten en halen hieruit voldoende motivatie om energiebewuster te leven. Zo ontstaat er een groter draagvlak voor een transitie naar een meer duurzame samenleving. Door te gaan samenwerken leren we van elkaar en motiveert dit om hier stappen in te zetten.
  • Energiecoöperaties maken het mogelijk om lokaal ook heel bescheiden investeringen te realiseren. Mensen kunnen een enkel aandeel van pakweg 250 euro kopen Op die manier kan je heel veel mensen bij de energietransitie betrekken, én vergroot je het draagvlak voor bijvoorbeeld windmolens die toch vaak gecontesteerd worden: veel mensen hebben er immers niet alleen de lasten van maar ook enige lusten. Burgercoöperaties maken gebruik van het aanwezige kapitaal om dit terug te investeren in de eigen gemeenschap: niet enkel in projecten van hernieuwbare energie, maar ook in projecten ten voordele van de lokale gemeenschap.
  • Het is een manier of middel om aan lokale meerwaarde te creëren: niet alleen omdat het lokaal banen schept, ook het feit dat de opbrengst van kredieten en dividenden van de spaarcenten  van plaatselijke burgers en banken in de regio blijft, wordt daarbij in rekening gebracht. Burgers worden zich meer en meer bewust (bv door de financiële crisis van 2008)  van het feit dat hun geld vaak in allerlei schimmige producten werd belegd door multinationals. Het aantrekkelijker je spaargeld lokaal, transparant en nuttig te kunnen beleggen.

Wat is een burgercoöperatie?

Een echte erkende burgercoöperatie is een burgerinitiatief waarin de burgers de baas zijn.

Mensen delen vaak dezelfde behoeften: voedsel, energie, onderwijs, zorg… Om in die behoeften te voorzien kunnen burgers samen een onderneming runnen. Zo’n collectieve onderneming heet een burgercoöperatie. Er is in Europa een snel groeiende burgerbeweging opgang aan het maken om meer en meer samen in eigen behoeften te investeren door middel van zo’n burgercoöperaties. Burgercoöperaties zorgen voor een stabiele, stressbestendige en van nature sociaal verankerde economie die dicht bij de mens en zijn leefomgeving staat. De burgercoöperatie voorziet van zijn eigen behoeften, de winst die hiermee geboekt wordt kan verdeeld worden onder de burgers en terug in de lokale gemeenschap opnieuw geïnvesteerd worden. Dit model zorgt ervoor dat privé ontwikkelaars en grote multinationals de winsten, die zij maken op de behoeftes van de burger, niet kunnen wegsluizen uit de gemeenschap.

Een burgercoöperatie werkt volgens de internationale coöperatieve principes en kenmerkt zich door :

  • open en toegankelijk voor alle burgers, ongeacht hun herkomst ;
  • transparant en democratisch bestuur, met beslissingsmacht bij de burgercoöperanten ;
  • autonoom en onafhankelijk van bedrijven en instellingen.

Deze kenmerken onderscheiden de echte erkende burgercoöperaties van de ‘bedrijfscoöperaties’ die opgericht en gecontroleerd worden door multinationals of projectontwikkelaars.

Stroomvloed cv is dus een pure erkende burgercoöperatie en is lid van REScoop Vlaanderen, de Vlaamse Federatie van verenigingen en coöperaties van burgers voor hernieuwbare energie.

REScoop Vlaanderen